Događaji na današnji dan

641. – Arapske vojne snage po naređenju kalifa Omara osvajaju Egipat. Kraj antike.

1519. – Španski konkvistadori ušli u Tenochtitlan, glavni grad carstva Asteka.

1520. – Po naredbi danskog kralja Kristijana II izvršen je pokolj više od 80 švedskih sveštenika i plemića. “Stokholmsko krvoproliće” podstaklo je ustanak kojim je, pod vodstvom Gustava Vase 1521. Švedska oslobođena danske vlasti.

1620. – Odigrala se bitka kod Bele planine, prva bitka u Tridesetogodišnjem ratu, u blizini Praga.

1805. – Smederevski dizdar Muharem Guša Bošnjak predao je ključeve grada vođi Prvog srpskog ustanka Karađorđu. Tim činom Smederevo se uvrstilo među prve srpske varoši koje je Karađorđe oslobodio od Turaka.

1858. – Posle pobjede nad turskom vojskom na Grahovu, Crna Gora je dobila međunarodno utvrđene granice prema Osmanskom carstvu, za koje su garantovale velike sile – Rusija, Austrija, Francuska i Pruska.

1889. – Montana je postala 41. država SAD-a.

1895. – Njemački fizičar Vilhelm Konrad Rendgen otkrio je iks-zrake koji su po njemu nazvani Rendgenovi zraci. Za taj izum dobio je 1901. Nobelovu nagradu za fiziku.

1910. – Počelo deseto službeno Svjetsko prvenstvo u šahu 1910. – II. između Schlechtera i Janowskog.

1917. – Sovjet narodnih komesara uspostavljen je kao nova vlada Rusije s Lenjinom na čelu. Lav Trocki postao je komesar za inostrane poslove, a Staljin komesar za narodnosti.

1923. – Spriječen je pokušaj Adolfa Hitlera u Minhenu da s generalom Erihom Ludendorfom izvede Pivnički puč. Vođa nacista uhapšen je četiri dana kasnije i osuđen na pet godina zatvora, ali je krajem 1924. amnestiran. Tokom boravka u zatvoru napisao je knjigu “Majn kampf” (Moja borba), koja je kasnije postala biblija nacizma.

1931. – U Jugoslaviji održani parlamentarni izbori na koje je od 3,5 miliona izašlo 2,3 miliona birača.

1937. – Nacisti su u Minhenu prikazali film “Vječni jevrej”.

1941. – Osnovana je “Albanska komunistička partija”.

1942. – Savezničke snage pod komandom generala Dvajta Ajzenhauera počele su iskrcavanje u severnoj Africi u Drugom svjetskom ratu. Borbe protiv njemačko-italijanskih trupa završene su 13. maja 1943. pobjedom Saveznika.

1944. – U Narodnooslobodilačkoj borbi oslobođeni su Štip, Negotino i Struga.

1959. – Ujedinjena arapska republika i Sudan potpisali sporazum o iskorištavanju vode rijeke Nil.

1960. – Džon F. Kenedi pobijedio Ričarda Niksona na predsjedničkim izborima i tako postao najmlađi čovjek koji je ikada izabran na tu funkciju.

1971. – Objavljen je četvrti po redu album čuvene britanske grupe Led Zeppelin, na kom se nalazila i njihova najpoznatija pjesma “Stairway to Heaven”.

1971. – Na djelomično ponovljenim izborima u Filipinima, nacionalna stranka predsjednika Marcosa izgubila je dvotrećinsku većinu.

1977. – Grčki arheolog Manolis Andronikos otkrio je grobnicu Filipa II Makedonskog u Kutlešu (Vergina).

1989. – Daglas Vajlder izabran je za guvernera Virdžinije, kao prvi crnac u istoriji SAD koji je postao guverner jedne američke države. Istog dana Dejvid Dinkins izabran je za prvog crnog gradonačelnika Njujorka.

1995. – Republika Makedonija zvanično je postala 38-a članica Savjeta Evrope.

1998. – Sud u Bangladešu osudio je na smrt 15 bivših oficira, optuženih za ubistvo bangladeškog predsjednika šeika Mudžibura Rahmana u vojnom udaru u avgustu 1975.

2001. – Pripadnici Jedinice za specijalne operacije Srbije (“crvene beretke”) počeli su protest u centru za obuku u Kula. Četiri dana kasnije oni su transporterima blokirali cijeli centar i dio auto-puta u Beogradu. Protest je završen 17. novembra nakon pregovora s vladom Srbije.

2001. – Francuski gornji dom parlamenta, Senat, usvojio je zakon kojim se Korzici dozvoljava ograničena autonomija, iz kojeg su prethodno izbačeni mnogi ključni članovi.

2002. – Savjet bezbjednosti UN na javnoj sjednici jednoglasno je usvojio Rezoluciju 1441 o razoružanju Iraka.

2006. – Proglašen moderni Ustav Republike Srbije koji definiše Kosmet kao sastavni dio Srbije.

2010. – Savjet ministara Evropske unije ukinuo vize Bosni i Hercegovini i Albaniji.

Rođeni na današnji dan

1656. – Rođen Edmund Halej (engl. Edmond Halley), engleski astronom i geofizičar, koji je prvi odredio putanju jedne komete i predvidio njeno periodično pojavljivanje (Halejeva kometa). Izradio je prvi katalog sjajnih zvijezda južnog neba i prvu meteorološku kartu.

1843. – Rođen Moric Paš, nemački matematičar.

1847. – Rođen Abraham Stoker, irski književnik.

1848. – Rođen Gotlob Frege, njemački matematičar i fizičar.

1854. – Rođen Johanes Ridberg, švedski fizičar.

1867. – Rođen Martin Davorin Krmpotić, hrvatski misionar u SAD.

1868. – Rođen Feliks Hausdorf, njemački matematičar.

1878. – Rođen Dimitar Vlahov, istaknuti makedonski revolucionar, političar i publicist.

1883. – Rođen Arnold Baks, engleski kompozitor.

1888. – Rođen Sima Marković, profesor matematike, član Centralnog komiteta KPJ i Izvršnog komiteta Kominterne.

1893. – Rođen Rama VII, kralj Sijama.

1900. – Rođen Mihailo Vukdragović, srpski kompozitor, dirigent, muzički pedagog i kritičar, profesor i rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umjetnosti.

1906. – Rođen Mihailo Apostolski, makedonski akademik i narodni heroj.

1909. – Rođen Ivan Dončević, hrvatski pjesnik, prozaik, dramski pisac, novinar, urednik i nakladnik.

1909. – Rođena Ketrin Hepbern, američka glumica.

1912. – Rođen Stylianos Pattakos, grčki političar.

1922. – Rođen Kristijan N. Barnard (engl. Christiaan N. Barnard), južnoafrički kardiolog koji je 1967. izvršio prvo uspješno presađivanje srca.

1927. – Rođena Patti Page, američka pop-pjevačica i glumica.

1928. – Rođen Aleksandar Bakočević, predsjednik Skupštine Republike Srbije i Skupštine grada Beograda.

1935. – Rođen je francuski glumac Alen Delon.

1936. – Rođen Mirko Zelić, hrvatski akademik.

1937. – Rođen Dragoslav Šekularac, jugoslovenski fudbaler.

1946. – Rođen Roj Vud, britanski muzičar, pjevač i tekstopisac.

1946. – Rođen Lauritz Broder Holm-Nielsen, danski botaničar.

1946. – Rođen Gus Hidink, holandski fudbalski trener.

1946. – Rođen Stanislav Karasi, srpski fudbaler i trener.

1947. – Rođen Nakib Abdagić, bosanskohercegovački književnik i glumac.

1960. – Rođen Oleg Menjšikov, ruski glumac.

1966. – Rođen Gordon Remzi, škotski kuhar.

1967. – Rođena Kortni Torn Smit (engl. Courtney Thorne-Smith), američka glumica.

1967. – Rođen Hose Luis Kaminero, španski fudbaler.

1970. – Rođen Zehnija Bulić, bošnjački književnik.

1980. – Rođen Luis Fabijano, brazilski fudbaler i reprezentativac.

1981. – Rođen Džo Kol, engleski fudbaler.

1983. – Rođena Blanka Vlašić, hrvatska atletičarka, skakačica u vis.

1983. – Rođen Pavel Pogrebnjak, ruski fudbalski reprezentativac.

1984. – Rođen Stiven Veb, engleski glumac.

1991. – Rođen Nikola Kalinić, srpski košarkaš i reprezentativac.

Umrli na današnji dan

1674. – Umro John Milton, engleski književnik.

1847. – Umro Joakim Vujić, srpski književnik i pozorišni pisac.

1887. – Umro Dok Holidej, američki kockar i revolveraš.

1917. – Umro Milutin Bojić, srpski pisac, autor poeme “Plava grobnica” posvećene masovnom sahranjivanju srpskih vojnika u more, poslije povlačenja preko Albanije u Prvom svjetskom ratu. Sahranjen je na solunskom groblju Zejtinlik. Napisao je četiri knjige pjesama i više drama, uključujući “Kraljevu jesen” i “Uroševu ženidbu”.

1953. – Umro Ivan Aleksejevič Bunin, ruski književnik.

1982. – Umro Jacques Tati, francuski režiser i glumac.

1982. – Umro Paško Romac, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije, SR Srbije i SAP Vojvodine i narodni heroj Jugoslavije.

1986. – Umro Vjačeslav Molotov, šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956.

1987. – Umro Alija Nametak, bosanskohercegovački pripovjedač, dramatičar i folklorist.

1998. – Umro Jean Marais, francuski glumac.

1999. – Umro Leon Štukelj, slovenački i jugoslovenski gimnastičar, najstariji olimpijski šampion i prvi olimpijski pobjednik sa prostora bivše Jugoslavije. Štukelj, koji je samo dve godine mlađi od modernih Olimpijskih igara, osvojio je šest olimpijskih medalja, među kojima tri zlatne, dve u Parizu 1924. i jednu u Amsterdamu 1928.

2001. – Umrla Radmila Savićević, srpska glumica.

2004. – Umrla Iris Čang, američka književnica.

2006. – Umro Bazil Poledoris, američki kompozitor grčkog porijekla.

Sveci pravoslavne crkve na današnji dan

– Sveti velikomučenik Dimitrije – Mitrovdan.

– Prepodobni mučenik Joasaf.

– Spomen velikog zemljotresa