Na današnji dan / 13. juni

Srijeda, 13. Juna, 2018.

0 4 minuta čitanja

Događaji na današnji dan

313. – Carevi Konstantin i Licinije, suvladari Rimskog carstva, izdaju ukaz o vjerskoj toleranciji – Milanski edikt, hršćanstvo dobija slobodu.
1381. – Pod vođstvom Vota Tajlera, u engleskim pokrajinama Kent, Norfok, Safok i Kembridžšir počeo seljački ustanak protiv feudalaca, izazvan visokim porezima.
1839. – Srpski knez Miloš Obrenović u korist sina Milana abdicirao i napustio Srbiju. Knez Milan umro nekoliko nedelja po izboru za vladara, a namesnici pozvali njegovog mlađeg brata Mihaila da preuzme presto.
1876. – Srpsko učeno društvo za prvog ženskog člana izabralo slikarku Katarinu Ivanović.
1886. – Pod misterioznim okolnostima utopio se bavarski kralj Ludvig II, tri dana pošto je proglašen umobolnim i svrgnut sa prestola. Pod njegovim pokroviteljstvom Rihard Vagner u Minhenu radio na reformi muzike i drame i izveo svoje čuvene muzičke drame „Tristan i Izolda“ i „Nirnbeški majstori pevači“.
1900. – U Kini počeo tzv. Bokserski ustanak, pobuna seljaka i gradske sirotinje protiv stranog kapitala i domaćih feudalaca. Ustanak u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.
1917. – Četrnaest nemačkih bombardera tipa „Gota“ u Prvom svetskom ratu bombardovali London. Poginule 162 osobe. Pre toga napadi na britansku prestonicu vršeni iz cepelina.
1920. – Ubijen je Esad-paša Toptani, jedan od vodećih albanskih političara na početku 20. veka, u atentatu kada je izlazio iz Hotela Kontinental u ulici Kastiljone u Parizu, sa namerom da krene na put u Albaniju na svoju kraljevsku inaguraciju. Sahranjen je na srpskom vojničkom groblju u Francuskoj, jer je tokom perioda u kojem je imao vlast u Albaniji bio veliki prijatelj i saveznik Kraljevine Srbije i srpskog naroda, pošto je bio pristalica principa „Balkan balkanskim narodima“.
1927. – Održana parada za avijatičara Charlesa Lindbergha na njujorškoj 5. aveniji.
1934. – Adolf Hitler i Benito Mussolini sastaju se u Veneciji, Italija; Mussolini kasnije opisuje njemačkog diktatora kao “smiješnog malog majmuna”.
1943. – Komandant Treće divizije NOVJ Sava Kovačević poginuo predvodeći juriš na utvrđene njemačke položaje pri pokušaju probijanja obruča kod mesta Krekovi 5 kilometara zapadno od Sutjeske.
1944. – Nemačke snage su pokrenule kontranapad na američke snage kod Karantana.
1944. – Nemačke snage su zaustavili napredovanje Britanaca u bici kod Vijer-Bokaža.
1944. – Prve njemačke rakete V-1 (njem. Vergeltungswaffe 1) ispaljene u Drugom svetskom ratu na južnu Englesku.

1953. – Državnim udarom u Kolumbiji na vlast došao Gustav Rojas Pinilja, koji je diktatorski vladao do 1957, kada je u Kolumbiji vraćen demokratski režim.
1956. – Poslednji britanski vojnici napustili bazu kod Sueckog kanala, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine. Upravu nad Kanalom preuzeo Egipat.
1983. – Američki vasionski brod „Pionir 10“ prošao kroz orbitu Neptuna. To je bila prva letjelica sa Zemlje koja je izašla van Sunčevog sistema.
1990. – Zbog neuspelog početka razgovora vlasti i opozicije u Srbiji, 8. juna, u Beogradu na Trgu Republike održan prvi protestni miting opozicije protiv vlasti Slobodana Miloševića.
1990. – U Bukureštu poginule četiri, povređeno oko 200 osoba, kada je policija pokušala da suzbije proteste studenata koji su se smestili u šatore u centru grada.
1992. – U organizaciji Udruženja kompozitora u Pionirskom parku u Beogradu, ispred zgrade Predsedništva Srbije, održan „Miting klečanja“, u znak protesta protiv ratne politike predsednika Srbije Slobodana Miloševića.
1994. – Severna Koreja saopštila da se povlači iz Agencije Ujedinjenih nacija za atomsku energiju i da više neće dozvoliti dolazak njenih inspektora u zemlju.
2000. – U Pjongjangu počeo istorijski samit dve Koreje na kojem su predsednici južne i severne Koreje Kim Dae Džung i Kim Džong Il vodili razgovore o pomirenju dve države. Lideri dve Koreje sastali se prvi put posle raspada jedinstvene zemlje 1948.
2002. – Na prvim slobodnim izborima u istoriji Avganistana za predsednika države izabran Hamid Karzai.
2003. – U Beogradu uhapšen oficir JNA, pukovnik Veselin Šljivančanin, i izručen Haškom tribunalu, pred kojim je krajem 1995. optužen za zločine na poljoprivrednom dobru „Ovčara“ kod Vukovara, u Hrvatskoj, 1991.
2003. – U Briselu usvojen nacrt Ustava Evropske unije, 46 godina posle potpisivanja Rimskog sporazuma, odnosno osnivanja Unije.

Rođeni na današnji dan

823. – Rođen Karlo Ćelavi , franački kralj.
1615. – Rođen Inocencije XII, rimski papa 1691 – 1700.
1773. – Rođen Thomas Young, engleski fizičar, liječnik i astronom.
1805. – Rođen Antun Mažuranić, hrvatski književnik, gramatičar i leksikograf. Bio je učesnik narodnog preporoda i jedan od osnivača Matice ilirske. Postavio je temelje hrvatskoj modernoj akcentologiji, dijalektologiji i tekstologiji.

1811. – Rođen Visarion Grigorjevič Bjelinski, ruski književni kritičar i filozof.
1831. – Rođen James Clark Maxwell, škotski fizičar.
1865. – Rođen Vilijam Batler Jejts, irski pesnik i dramski pisac.
1866. – Rođen Aby Warburg, njemački istoričar umjetnosti.
1870. – Rođen Jules Bordet, belgijski znanstvenik.
1873. – Rođen Antun Gustav Matoš, hrvatski pjesnik, novelista, feljtonista, esejista i putopisac.
1881. – Rođena Luis Veber, prva žena režiser.
1888. – Rođen Fernando Pessoa, portugalski pjesnik i književnik.
1897. – Rođen Paavo Nurmi, finski atletičar, deveterostruki Olimpijski pobjednik.
1899. – Rođen Carlos Chavez Ramirez, meksički skladatelj.
1905. – Rođen František Bartoš, češki skladatelj.
1905. – Rođena Ivana Fišer, prva hrvatska dirigentica.
1917. – Rođen Augusto Roa Bastos, paragvajski književnik.
1928. – Rođen John Forbes Nash Jr., američki ekonomista, dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju.
1933. – Rođen Dragomir Bojanić Gidra, srpski glumac.

1935. – Rođen Christo, američki umjetnik.
1940. – Rođen Gojko Mitić, jugoslavenski glumac.
1941. – Rođena Esther Ofarim, izraelska glumica i pjevačica.
1942. – Rođena Jelisaveta Seka Sablić, poznata srpska glumica.

1943. – Rođen Malkom Makdauel, britanski glumac.
1950. – Rođen Radomir Mihajlović, srpski gitarista.
1950. – Rođen Slavko Cvitković, hrvatski novinar.
1957. – Rođen Rinat Dasajev, sovjetski fudbaler.
1963. – Rođen Damir Agičić, suvremeni hrvatski povjesničar.
1964. – Rođen Šarūnas Marčiulionis, litvanski košarkaš.
1968. – Rođen Ivan Sokolov, holandski šahovski velemajstor, bosanskohercegovačkog porijekla.
1970. – Rođena Mila Elegović, hrvatska glumica.

1980. – Rođena Sarah Connor, njemačka pjevačica.
1986. – Rođene Meri-Kejt i Ešli Olsen, američke glumice.

Umrli na današnji dan

1231. – Umro sveti Antun Padovanski.
1783. – Umro Nikola Divnić, šibenski biskup.
1886. – Umro kralj Ludwig II Bavarski.
1896. – Umro Matija Mrazović, hrvatski odvjetnik, političar i publicist.
1920. – Ubijen Esad-paša Toptani, albanski političar.
1938. – Umro Charles Edouard Guillaume, francusko-švicarski fizičar.
1943. – Umro Kosta Racin, makedonski književnik.
1943. – Poginuo Savo Kovačević, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

1965. – Umro Martin Buber, jevrejski filozof.
1982. – Umro Halid ibn Abdulaziz, kralj Saudijske Arabije.
1986. – Umro Benny Goodman, američki klarinetista, džez muzičar.
1993. – Umro Gajo Petrović, hrvatski filozof.
2014. – Umro Berislav Klobučar, hrvatski dirigent.
2014. – Umro Đula Grošič (mađ. Grosics Gyula), mađarski fudbalski reprezentativac i trener.