Na današnji dan / 1. avgust

Događaji na današnji dan

1205. – Ugarsko-hrvatski kralj Andrija II. dao Ninu status slobodnog kraljevskog grada.

1291. – Tri kantona, Uri, Untervalden i Švic su su sklopili savez za odbranu od Habsburgovaca. Taj je savez bio osnova za stvaranje Švicarske. Ovaj dan se proslavlja kao nacionalni praznik Švicarske.

1560. – Škotski parlament je ukinuo papsku jurizdikciju i odobrio kalvinističku vjeroispovijest. Time je osnovana Škotska crkva.

1774. – Carl Wilhelm i Joseph Priestley otkrili element kiseonik.

1778. – Otvorena je prva štedionica u svetu u njemačkom gradu Hamburgu.

1793. – Kao prva zemlja u svetu, Francuska je uvela metrički sistem mjera.

1798. – Britanska flota admirala Horacija Nelsona uništila je francusku flotu pod komandom admirala Fransoa Brijesa u Bici kod Abukira, blizu Aleksandrije. Napoleonova je vojska u Egiptu posle tog poraza ostala odsječena od Evrope.

1800. – Parlament Irske je usvojio Zakon o uniji, kojim će se 1. januara 1801. Velika Britanija i Irska ujediniti u Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske.

1806. – Srpski ustanici pobijedili Turke na Mišarskom polju kod Šapca, što je bila i najveća pobjeda Karađorđeve vojske u Prvom srpskom ustanku.

1813. – Izašao je prvi broj prvog srpskog dnevnog lista, „Novina serbskih“, u Beču. List su pokrenuli Dimitrije Davidović i Dimitrije Frušić. List je ugašen 1822. godine zbog problema sa štamparijom.

1834. – Zabranjeno je ropstvo u cijeloj Britanskoj imperiji. Time je u britanskim kolonijama oslobođeno više od 770.000 robova.

1877. – U zaseoku Đurići na planini Tari, Josif Pančić pronašao novu vrstu omorike koja je po njemu dobila ime – Pančićeva omorika.

1894. – Zbog spora oko Koreje, Japan je objavio rat Kini.

1914. – Četiri dana posle austrougarskog objavljivanja rata Srbiji, Francuska je proglasila opštu mobilizaciju, Njemačka je objavila rat Rusiji, dok je Italija proklamovala neutralnost.

1921. – Skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca je donijela Zakon o zaštiti države, na osnovu kojeg je zabranjen rad Komunističkoj partiji i njenim poslanicima u Skupštini (kojih je bilo 58) poništila mandate.

1936. – 11 olimpijske igre u Berlinu otvorio je Adolf Hitler.

1937. – U Anindolu kod Samobora osnovana Komunistička partija Hrvatske.

1941. – Proizvodnja prvog Jeep-a.

1944. – Posljednji datum koji je Anna Frank unijela u svoj dnevnik.

1944. – U Varšavi je izbio ustanak protiv njemačke okupacije. Posle dvomjesečnih borbi Nijemci su savladali ustanike, a veliki broj njih poslali u koncentracione logore.

1946. – Osnovan nogometni klub U.C. Sampdoria.

1958. – Jordanski kralj Husein II poništio je federaciju svoje zemlje sa Irakom.

1960. – Benin se osamostalio od Francuske.

1960. – Aretha Franklin (18. god.) kao pjevačica crkvenih pjesama, snima svoje prve pop snimke za Columbia Records.

1966. – Počeo je 11. plenum Komunističke partije Kine. Na plenumu je donesena odluka o početku „kulturne revolucije“, koja je trajala deset godina.

1975. – Državnici 35 zemalja potpisali su u Helsinkiju završni dokument Konferencije o evropskoj bezbjednosti i saradnji (KEBS, danas Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju, OEBS). Među potpisnicima je bio i jugoslavenski predsjednik Josip Broz Tito.

1981. – Muzička televizija MTV započela s emitiranjem.

1994. – Roman Hercog, predsjednik Njemačke, izrazio je žaljenje Poljacima zbog patnji koje su pretrpjeli tokom njemačke okupacije u Drugom svjetskom ratu.

2000. – Ekstremisti u Kašmiru u Indiji izvršili su sedam napada u kojima je oko 90 ljudi ubijeno a više desetina ranjeno. Većina žrtava su bili hinduskih hodočasnici.

2001. – Toni Bler, premijer Velike Britanije, započeo je zvaničnu posjetu Argentini. To je bila prva posjeta nekog britanskog premijera Argentini od Foklandskog rata 1982. godine.

2007. – U padu mosta preko Misisipija u Mineapolisu 13 osoba je poginulo, a na desetine je povrijeđeno.

2008. – Počeo rat u Gruziji koji se vodio između Gruzije sa jedne i Rusije i gruzijskih otcijepljenih teritorija Južne Osetije i Abhazije sa druge strane. Nakon nekoliko dana žestokih okršaja u ovoj oblasti između gruzijske vojske i snaga Južne Osetije, gruzijski vojnici su 7. avgusta pokušali da zauzmu grad Chinvali, glavni grad Južne Osetije.

Rođeni na današnji dan

10. p. n. e. – Rođen Klaudije, rimski car i istoričar.

126. – Rođen Pertinaks, rimski car.

1744. – Rođen Jean-Baptiste Lamarck, francuski znanstvenik.

1790. – Rođen Gligorije Vozarović, prvi srpski knjižar i izdavač.

1810. – Rođen Kamilo Benso Kavur, italijanski državnik i prvi predsjednik ujedinjene Italije.

1819. – Rođen Herman Melville, američki književnik.

1830. – Rođen Meri Haris, američki borac za radnička prava.

1841. – Rođen Eduard Hercog, prvi staro-katolički biskup Švicarske.

1844. – Rođen Armin Šrabec, hrvatski klasični filolog, violončelist i kompozitor.

1844. – Rođen Herman Melvil, američki književnik.

1910. – Rođen Bojan Stupica, režiser, arhitekta, profesor.

1917. – Rođen Mladen Bašić, hrvatski pijanist i dirigent.

1920. – Rođena Henrietta Lacks, iz njenih je ćelija uzgojena prva linija ljudskih besmrtnih stanica (HeLa).

1921. – Rođen Pavao Bačić, hrvatski književnik i kompozitor.

1922. – Rođen Phil Bosmans, belgijski sveštenik i književnik.

1924. – Rođen Abdullah bin Abdulaziz al-Saud, saudijski kralj.

1936. – Rođen Yves Saint-Laurent, francuski modni kreator.

1941. – Rođen Ron Brown, američki političar.

1952. – Rođen Zoran Đinđić, predsjednik Vlade Srbije (2000.-2003.).

1953. – Rođen Bogdan Diklić, srpski glumac.

1970. – Rođen Dejvid Džejms, engleski fudbaler.

1979. – Rođen Nenad Đorđević, srpski fudbaler.

1981. – Rođena Miracle Laurie, američka glumica.

1981. – Rođen Dragan Blatnjak, bosanskohercegovački fudbaler.

1984. – Rođen Bastijan Švajnštajger (njem. Bastian Schweinsteiger), njemački fudbaler.

Umrli na današnji dan

527. – Umro Justin I, vizantijski car.

1137. – Umro Luj VI, kralj Francuske.

1628. – Umro Juraj Baraković, hrvatski pjesnik

1714. – Umrla Anne Stuart, engleska kraljica.

1787. – Umro Alfons Liguori, italijanski svetac.

1889. – Umro Ivan Kukuljević Sakcinski, hrvatski političar, književnik i povjesničar.

1936. – Umro Louis Blériot, francuski inženjer i letač.

1955. – Umro Stanislav Vinaver, srpski pisac i jedna od najistaknutijih ličnosti beogradskog modernističkog pokreta između dva svjetska rata.

1970. – Umro Otto Heinrich Warburg, njemački ljekar, nobelovac.

1972. – Umro Pero Pirker, hrvatski političar.

1973. – Umro Walter Ulbricht, njemački političar i prvi sekretar Jedinstvene radničke partije

1990. – Umro Ervina Dragman, hrvatska glumica.

1995. – Umro Mirko Božić, hrvatski književnik.

1996. – Umro Mohamed Farah Aidid, somalijski političar.

2001. – Umrla Zuzana Halupova (slov. Zuzana Chalupová), poznata slikarka naive iz Kovačice, Srbija.

2006. – Umro Mate Relja, hrvatski režiser i scenarist.

2009. – Umro Borka Vučić, istaknuti srpski političar i bankarski stručnjak.

2011. – Umro Milorad Markanović, istaknuti komunista, pisac djela “Desant na Drvar”.

Sveci pravoslavne crkve na današnji dan

– Sveti Stefan despot Srpski.

– Prepodobna Evgenija (Lazarević).

– Prepodobna Makrina.

– Prepodobni Dije