Na današnji dan / 3. septembar

Događaji na današnji dan

36. p. n. e. – Bitka kod Nauloha u kojoj je Oktavijanov admiral Agripa potukao Seksta Pompeja.

301. – Prema legendi, klesar Marin s otoka Raba osniva San Marino.

1189. – Ričard I Plantagenet, poznat kao Ričard Lavljeg Srca, krunisan je u Vestminsterskoj opatiji u Londonu za kralja Engleske.

1260. – Mameluci u Bitci kod Ain-Džalute u Palestini nanijeli prvi odlučujući poraz Mongolima, nakon čega se Mongolsko Carstvo prestaje širiti.

1759. – Iz Portugala je počelo protjerivanje rimokatoličkih jezuita.

1783. – Velika Britanija i SAD potpisale su u Parizu mirovni ugovor kojim je završen Američki rat za nezavisnost, a Britanija je priznala SAD kao slobodne suverene i nezavisne države.

1791. – Francuska revolucija: Francuska Nacionalna skupština usvojila je ustav kojim je uspostavljena ustavna monarhija.

1806. – Prvi srpski ustanak: Srbi su kod Deligrada pobijedili tursku vojsku, a vojvoda Stanoje Glavaš oslobodio je Prokuplje.

1826. – U Moskvi je Nikolaj I Pavlovič Romanov krunisan za cara Rusije.

1884. – Iz Beograda je krenuo prvi putnički voz na pruzi Beograd-Niš, prvoj u Srbiji. Početak gradnje 21. juna 1881. obilježio je srebrnim budakom knez Milan Obrenović. Ispraćaju voza, iskićenog cvijećem i srpskim trobojkama, pored velikog broja građana, prisustvovali su ugledni gosti iz Beča, Budimpešte i Pariza. Voz je krenuo u 8.30, a u Niš je stigao u 18.23.

1931. – Kralj Jugoslavije Aleksandar i Karađorđević proglasio je oktroisani Ustav kojim je ozakonjena šestojanuarska diktatura.

1939. – Drugi svjetski rat: Francuska, Ujedinjeno Kraljevstvo, Novi Zeland i Australija proglašavaju rat Njemačkoj.

1939. – Na kružnoj stazi oko Kalemegdana, u Beogradu su održane do tada najveće međunarodne automobilske trke u Jugoslaviji.

1943. – Drugi svjetski rat: Iskrcavanjem na Kalabriju Osme britanske armije pod komandom fildmaršala Bernarda Loa Montgomerija, počeo je napad savezničkih trupa na Italiju.

1971. – Katar postao nezavisna država.

1976. – Američki vasionski brod bez ljudske posade „Viking 2“ spustio se na Mars i počeo da šalje fotografije sa te planete.

1992. – Rat u BiH: Italijanski avion sa humanitarnom pomoći za opkoljeno Sarajevo oboren je kod Jasenika, 34 kilometra zapadno od grada, pri čemu su poginula su četiri člana posade, a u narednih mjesec dana prekinuto je dostavljanje humanitarne pomoći preko sarajevskog aerodroma.

1993. – Rat u BiH: minirana Dolačka džamija u Banjaluci.

1994. – Rusija i Kina proglasile su završetak međusobnih neprijateljstava i dogovorile se da uklone nuklearne rakete koje su bile usmjerene iz jedne zemlje prema drugoj.

1999. – Misija UN na Kosovu i Metohiji suspendovala je jugoslavenski valutni zakon i uspostavila carinsku kontrolu na granici Kosova i Metohije sa Makedonijom.

2001. – SAD i Izrael su povukle svoje delegacije sa konferencije UN o rasizmu u Durbanu, u znak protesta zbog pokušaja da se Izrael označi kao rasistička zemlja.

2004. – Ruske snage završile su talačku krizu u Beslanu. Ubijeno je najmanje 385 ljudi, od čega oko 40 otmičara, a ozlijeđeno ih je najmanje 780.

2009. – U seriji eksplozija koje su pogodile fabriku municije „Prvi partizan“ u Užicu, poginulo sedam a povrijeđeno 14 radnika.

Rođeni na današnji dan

1187. – Rođen Louis VIII, francuski kralj.

1471. – Rođen Friedrich I, danski i norveški kralj.

1500. – Rođen Benvenuto Cellini, italijanski kipar.

1869. – Rođen Miloje Vasić, srpski arheolog.

1875. – Rođen Ferdinand Porše (njem. Ferdinand Porsche), austrijski automobilski inženjer, tvorac Folksvagen „bube“.

1905. – Rođen Carl David Anderson, američki fizičar i nobelovac.

1921. – Rođen Živorad Žika Mitrović, srpski filmski režiser i scenarista.

1936. – Rođen Zine el-Abidine Ben Ali, tuniski političar i državnik.

1937. – Rođen Dragan Babić, jugoslavenski i srpski novinar.

1940. – Rođen Svetislav Stjepan Krnjak, hrvatski katolički sveštenik.

1942. – Rođen Alan Jardine, američi glazbenik.

1948. – Rođen Don Brewer, američki glazbenik.

1949. – Rođen Hoze Pekerman, argentinski fudbalski trener.

1954. – Rođen Nenad Prokić, srpski pisac i političar.

1965. – Rođen Čarli Šin (engl. Charlie Sheen), američki glumac.

1969. – Rođen Senad Brkić, bosanskohercegovački fudbaler.

1971. – Rođen Paolo Montero, urugvajski fudbaler.

1976. – Rođen Samuel Kufur, ganski fudbaler.

1979. – Rođen Žulio Sezar, brazilski fudbaler i reprezentativac.

1980. – Rođena Polina Smolova, bjeloruska pjevačica.

Umrli na današnji dan

496. – Umro Guntamund, kralj Vandala i Alana.

1658. – Umro Oliver Cromwell, engleski državnik.

1821. – Umro Marašli Ali-paša rumelijski beglerbeg i beogradski vezir.

1877. – Umro Luj Adolf Tjer, francuski državnik i istoričar, prvi predsjednik Treće republike.

1883. – U Parizu umro ruski pisac Ivan Sergejevič Turgenjev (rus. Ива́н Серге́евич Турге́нев), jedan od prvih ruskih pisaca čija su dela prodrla na Zapad. Za života uživao mnogo veći ugled u francuskim, nego u ruskim književnim krugovima.

1947. – Umro Vjekoslav Bastl, hrvatski arhitekt.

1948. – Umro Edvard Beneš, čehoslovački političar.

1969. – Umro Ho Ši Min, vijetnamski predsjednik.

1981. – Umrla Zorica Šumadinac, pozorišna, filmska i TV glumica.

1985. – Poginuo Dragan Mance, fudbaler Partizana i idol Grobara.

1991. – Umro Frank Capra, američki filmski režiser.

1992. – Umro Bruno Bjelinski, hrvatski kompozitor.

2002. – Umrla Irena Kolesar, hrvatska glumica.

Sveci pravoslavne crkve na današnji dan

– Sveti apostol Tadej.

– Sveta mučenica Vasa i njena deca Teognije, Agapije i Pist.

– Svmuč. Rafailo Šišatovački.

– Prepodobni Avramije Smolenski.

– Sveti praoci Avram, Isak i Jakov