Na današnji dan / 21. juli
Praznici i spomendani na današnji dan
– Dan državnosti u Belgiji.
Događaji na današnji dan
230. – Papa Pontijan je nasledio Urbana I kao 18. papa.
285. – Dioklecijan je imenovao Maksimijana za cezara i svog savladara.
365. – Kritski zemljotres je izazvao cunami koji je razorio Aleksandriju.
976. – Osnovana austrijska kneževska loza Babenberga, koja je vladala Austrijom do 1246. godine. Njihov porodični arhiv postao je osnovni fond današnjeg Državnog arhiva u Beču.
1242. – Luj IX je u bici kod Tajbura okončao pobunu svojih vazala Henrija III i Hjua X Lizinjana.
1403. – U bici kod Šruzberija kralj Henri IV je pobijedio pobunjenike.
1542. – Papa Pavao III formirao inkviziciju – kongregaciju kardinala s ovlaštenjima za progon heretika, kako bi pojačao borbu protiv protestantizma.
1542. – Prvo iskrcavanje francuskih vojnika na obalu ostrva Vajt tokom francuske invazije ostrva Vajt.
1542. – U bici kod Jemguma tokom Osamdesetogodišnjeg rata Fernando Alvarez de Toledo je pobijedio Luja od Nasaua.
1588. – Engleska flota porazila španjolsku Armadu.
1718. – Zaključen Požarevački mir između Turske, Austrije i Mletačke Republike, nakon turskog poraza u ratu 1714-18. Tim mirom Turska je prepustila Austriji sjevernu Srbiju, južno od Save, Banat i dio Srijema.
1773. – Papa Klement XIV. izdao papsku bulu “Dominus ac Redemptor” kojom je raspustio jezuitski red.
1774. – Sklopljen Kučuk-Kajnardžijski mir kojim je okončan rat između Rusije i Turske 1768 – 1774., u kojem je turska vojska doživjela niz poraza.
1798. – Nakon pobjede u bitci kod piramida, Napoleon Bonaparte zavladao Egiptom.
1820. – Danski fizičar Hans Christian Oersted predstavio svoje otkriće – elektromagnetizam.
1831. – Belgija dobila nezavisnost od Holandije, a Leopold I postao kralj.
1861. – Snage Konfederacije su odnijele pobjedu u prvoj bici kod Bul Rana, prvom velikom okršaju Američkog građanskog rata.
1873. – Počeo šahovski turnir u Beču. Pobijedio je Džozef Henri Blekburn.
1883. – Prihvaćen prijedlog na sjednici Dalmatinskog sabora, kojim je hrvatski postao službenim jezikom u Dalmatinskom saboru i Zemaljskom (pokrajinskom) odboru te kada je odlučeno i da se sa strankama mora obraćati hrvatskim jezikom i da u državnoj službu niko ne smije biti primljen ako ne poznaje hrvatski.
1897. – Edvard, princ od Velsa je otvorio galeriju „Tejt” u Londonu.
1904. – Cammile Jenatzy, vozeći 100 km na sat, postavio novi svjetski rekord u brzini vožnje automobilom.
1904. – Završena gradnja Transibirske željeznice od Moskve do Nahotke kod Vladivostoka. Željeznica građena 13 godina.
1921. – U Delnicama ubijen ministar unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (SHS) Milorad Drašković. Atentat je, u znak protesta zbog donošenja Obznane, zakona kojim je zabranjen rad Komunističkoj i drugim ljevičarskim partijama, izvršio Alija Alijagić, pripadnik ljevičarske organizacije “Crvena pravda”.
1925. – Na Skoupsovom suđenju srednjoškolski nastavnik biologije Džon T. Skoups je osuđen zbog predavanja evolucije i kažnjen sa 100 dolara.
1940. – Sovjetski savez anektirao Estoniju, Latviju i Litvaniju.
1941. – U Beranama formiran prvi NOO u Novoj Jugoslaviji.
1944. – Američke trupe su se iskrcale na Gvam započevši bitku za Gvam.
1948. – U Beogradu u Domu Garde u Topčideru otpočeo sedmodnevni Peti kongres KPJ, na kom je izabran novi CK KPJ i podržano jugoslavensko rukovodstvo u borbi protiv Informbiroa.
1949. – Američki Senat ratificirao stvaranje NATO-a.
1954. – Na pregovorima u Genevi, Francuska dala nezavisnost Sjevernom i Južnom Vijetnamu.
1960. – Sirimavo Bandaranaike, nakon ubistva njenog muža Solomona, izabrana za premijera Cejlona (Šri Lanka) i tako postala prva žena predsjednica vlade u istoriji britanskog Commonwealtha.
1960. – U Africi uspostavljena država Katanga.
1960. – Grupa The Shadows s pjesmom “Apache” dolazi na prvo mjesto britanske top liste Top 20. “Apache” je njihov prvi od 20 singlova koji su tokom 1960-ih zauzeli prvo mjesto na britanskim listama Top 20. Ipak Shadowsi nemaju nikakvog uspjeha na top listama u Sjedinjenim Državama, na kojima je danski gitarist Jorgen Ingmann imao hit svoje verzije “Apachea” iz 1961. godine.
1965. – Pakistan, Iran i Turska potpisali regionalni pakt.
1967. – Pod točkovima voza poginuo Albert John Luthuli, južnoafricki političar, borac protiv apartheida. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1960. godine.
1969. – Američki astronaut Nil Armstrong postao prvi čovjek koji je stupio na Mesec. On je stao svojom lijevom čizmom na površinu Mjeseca u 2:56:15 UTC. Armstrong je na Mesecu bio dva sata i 21 minut, posle čega se vratio na svemirski brod „Apolo 11“.
1970. – Nakon 11 godina izgradnje završena je Asuanska brana u Egiptu.
1973. – Uprkos protestima svjetskog javnog mnjenja Francuska počela seriju nuklearnih proba u južnom Pacifiku.
1974. – Grčka prihvatila Rezoluciju UN-a o prekidu vatre na Kipru, jedan dan nakon turske invazije. Turska je prihvatila istu rezoluciju sutradan.
1977. – Izbio je četvorodnevni Libijsko-egipatski rat.
1983. – U Poljskoj ukinuto ratno stanje, uvedeno u decembru 1981. godine.
1983. – Najniža zabilježena temperatura na svijetu na naseljenoj lokaciji od −89,2 °C je izmjerena u stanici Vostok na Antarktiku.
1992. – Predsjednik republike Hrvatske dr. Franjo Tuđman i predsjednik Predsjedništva Republike BiH Alija Izetbegović potpisali u Zagrebu Sporazum o prijateljstvu i saradnji dvije države. Jedna od odrednica tog akta je ulazak oružanog dijela Hrvatskog vijeća obrane (HVO) u sastav Oružanih snaga BiH pod zajedničkom komandom.
1993. – U poplavama i klizištima, prouzrokovanim jednomjesečnim kišama,u Indiji, Bangladešu i Nepalu poginulo mnogo ljudi, a više miliona osoba je prinuđeno napustiti svoje domove.
1994. – Ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin stigao u Moskvu, nakon dvomjesečnog putovanja po Rusiji, iz koje je prije 20 godina otišao u egzil.
1995. – Predstavnici 16 zemalja na Međunarodnoj konferenciji o BiH u Londonu upozorili bosanske Srbe da će, ako napadnu “zastićenu zonu” UN-a Goražde, biti suočeni s “odlučnim uzvraćanjem, koje uključuje i upotrebu vazdušne sile”.
2001. – U dvodnevnim borbama između nasilnih demonstranata i snaga reda, tokom Summita grupe G-8 u Genovi, Italija, poginula jedna osoba, oko 400 ih je ranjeno, a 67 demonstranata uhapšeno je pod optužbom za pokušaj ubistva.
2008. – Uhapšen Radovan Karadžić, bivši predsjednik Republike Srpske koji se krio iza lika Dragana Dabića. Osuđen je 24.3.2016. na 40 godina zatvora.
2011. – Okončan je NASA-in program spejs-šatlova sletanjem šatla Atlantis posle misije STS-135.
Rođeni na današnji dan
541. – Rođen Sui Wendi, kineski car, osnivač dinastije Sui i ujedinitelj.
1414. – Rođen Papa Siksto IV.
1654. – Rođen Pedro Calungsod, filipinski svetac.
1811. – Rođen Dimitrije Demeter, hrvatski književni i kazališni djelatnik.
1816. – Rođen Paul Julius von Reuter, osnivač britanske novinske agencije Reuters.
1873. – Rođen Hans Fallada, njemački književnik.
1884. – Rođen Ivan Đaja, srpski biolog i fiziolog.
1899. – Rođen Ernest Miler Hemingvej (engl. Ernest Miller Hemingway), američki pisac i dobitnik Nobelove nagrade za književnost.
1899. – Rođena Nina Kirsanova, balerina.
1908. – Rođen Jordan Kuničić, hrvatski teolog i glazbenik.
1912. – Rođen Dinko Štambak, hrvatski književnik.
1920. – Rođena Nada Klaić, hrvatska istoričarka.
1924. – Rođen Slavko Simić, srpski glumac.
1937. – Rođen Božidar Stošić, pozorišni, filmski i TV glumac.
1938. – Rođen Đorđe Paunović, redovni profesor Elektrotehničkog fakulteta.
1941. – Rođen Veljko Rogošić, hrvatski plivač.
1944. – Rođen Džon Ata Mils, ganski političar i 3. predsjednik Gane.
1945. – Rođen Krste Juras, hrvatski brodograđevni stručnjak, pjesnik i tekstopisac.
1948. – Rođen Cat Stevens, britanski tekstopisac.
1951. – Rođen Robin Maklorin Vilijams (engl. Robin McLaurin Williams), američki glumac.
1957. – Rođen Tihomir Arsić, pozorišni, filmski i TV glumac.
1961. – Rođen Hose-Manuel Tomas Artur Čao (šp. Jose-Manuel Thomas Arthur Chao), poznatiji kao Manu Čao (šp. Manu Chao), francuski muzičar španskog porijekla.
1966. – Rođena Sarah Waters, britanska književnica.
1970. – Rođen Al Dino, bosanskohercegovački kantautor zabavne i etno-pop muzike.
1971. – Rođena Marina Poklepović, hrvatska glumica.
1977. – Rođen Vanja Iveša, hrvatski fudbaler.
1978. – Rođen Davor Kus, hrvatski košarkaš.
1979. – Rođen Andrej Voronjin, ukrajinski fudbaler.
1981. – Rođen Hoakin, španski fudbaler.
1981. – Rođen Viktor Hanesku, rumunski teniser.
1989. – Rođena Vesna Dolonc, srpska teniserka.
Umrli na današnji dan
1425. – Umro Manojlo II Paleolog, vizantijski car.
1796. – Umro škotski pjesnik Robert Burns, posljednji veliki škotski književnik koji je pisao na škotskom dijalektu.
1838. – Umro Johann Nepomuk Mälzel, njemački pronalazač.
1921. – Ubijen Milorad Drašković, ministar unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
1944. – Ubijen Klaus fon Štaufenberg, njemački vojnik i atentator na Hitlera.
1947. – Umrla Žanka Stokić, srpska glumica.
1985. – Umro Zoran Radmilović, jugoslavenski filmski i pozorišni glumac.
1985. – Umro Aleksandar Vučo, Pesnik, romanopisac i aktivan učesnik nadrealističkog pokreta, smatra se i rodonačelnikom moderne poezije za decu.
1990. – Umro Eduard Streljcov, ruski fudbalski reprezentativac.
1995. – Umro Pavle Šovljanski, bokser.
1998. – Umro američki astronaut Alan Shepard, prvi Amerikanac koji je poletio u Svemir (1961) i jedini čovjek koji je igrao golf na Mjesecu.
2000. – Umro jugoslavenski kompozitor Stanojlo Rajičić, član Srpske akademije nauka i umjetnosti i direktor Muzikološkog instituta SANU.
2004. – Umro Jerry Goldsmith, američki kompozitor filmske muzike.
2007. – Umro Dubravko Škiljan, hrvatski jezikoslovac.
2008. – Umro Adil-beg Zulfikarpašić, kulturni mecena, biznismen, vakif, dobročinitelj.
2017. – Umro Predrag Gojković Cune, srpski pjevač narodnih pjesama, starogradskih, sevdalinki, zabavnih i meksikanskih pjesama.
Sveci pravoslavne crkve na današnji dan
– Sveti velikomučenik Prokopije.
– Sveti Prokopije Jurodivi.
– Prepodobni Teofil mirotočivi
