Na današnji dan / 1. septembar

Događaji na današnji dan

5508. p. n. e. – Po vizantijskom računanju vremena, stvoren je svijet.

1531. – U Švajcarskoj je počeo rat između Ciriha, centra švajcarske reformacije, i katoličkih kantona. Nakon što su bolje organizovani katolički kantoni pobijedili u bici kod Kapela, sjedište protestantizma premješteno je u Ženevu.

1701. – Bitka kod Kjerija, dio Rata za špansko nasljeđe. Pobjedu su odnijele austrijske trupe pod komandom Eugena Savojskog.

1814. – Započeo Bečki kongres koji je bio skup predstavnika tadašnjih evropskih velesila, i zainteresovanih strana, koji se održao u Beču od 1.9.1814. do 9.6.1815., pod predsjedanjem austrijskog ministra vanjskih poslova Klemensa Metternicha. Cilj kongresa bilo je uređenje novih granica i političkih odnosa u Evropi, nakon vojnog poraza Prvog Francusko Carstva i prve abdikacije i kasnijeg progonstva Napoleona na otok Elbu.

1870. – U bici kod Sedana u francusko-pruskom ratu, Prusi su pod komandom Helmuta fon Moltkea nanijeli težak poraz trupama francuskog cara Napoleona III, što je dovelo do pada Drugog carstva.

1900. – Velika Britanija je anektirala Južnoafričku Republiku.

1916. – Bugarska, kao saradnik Njemačke u Prvom svjetskom ratu, objavila je rat Rumuniji.

1923. – U zemljotresu koji je potpuno razorio japanski grad Jokohamu i gotovo uništio Tokio, poginulo je najmanje 142.000 ljudi, a 2,5 miliona je ostalo bez domova.

1928. – Albanija je proglašena kraljevinom sa Zogom I na prestolu.

1939. – Napadom Njemačke na Poljsku u 4:42h ujutro započeo Drugi svjetski rat.

1945. – Skupština Srbije usvojila je Zakon o administrativnoj podjeli Srbije, čime su uspostavljene autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovsko-metohijska oblast.

1953. – U avionskoj nesreći je poginuo francuski violinista Žak Tibo, član čuvenog trija sa Alfredom Kortoom i Pablom Kazalsom.

1961. – U Beogradu je počela Prva konferencija šefova država i vlada nesvrstanih zemalja, kojoj su prisustvovali predstavnici 25 zemalja i 40 antikolonijalnih i oslobodilačkih pokreta. Posle šest dana rada skup je usvojio dokumente o principima nesvrstavanja kao nezavisnog vanblokovskog činioca.

1962. – U zemljotresu u sjeverozapadnom Iranu razoreno je preko 300 sela, a poginulo je 12.000 ljudi.

1963. – Otvoren stadion Crvene zvezde – Marakana.

1969. – Grupa oficira s pukovnikom Moamerom Gadafijem na čelu oborila je sa vlasti kralja Libije Idriza I i proglasila republiku.

1972. – Američki velemajstor Robert Fišer je u meču u Rejkjaviku pobijedio sovjetskog velemajstora Borisa Vasiljeviča Spaskog rezultatom 12,5:8,5 i postao 11. prvak sveta u šahu. Titulu je izgubio bez meča 3. aprila 1975, kada je odbio da prihvati uslove Međunarodne šahovske federacije, a za prvaka sveta proglašen je ruski velemajstor Anatolij Karpov.

1974. – Anastasio Somoza je izabran za predsjednika Nikaragve.

1983. – Sovjetski borbeni avion je blizu ostrva Sahalin oborio južnokorejski avion „Boing 747“, u kojem je poginulo svih 240 putnika i 29 članova posade.

1993. – U Ženevi su propali pregovori o okončanju 17-mjesečnog rata u Bosni i Hercegovini, pošto su predstavnici bosanskih Muslimana odbacili mirovni plan međunarodnih posrednika.

1996. – U Ludbregu je svečano proslavljena izgradnja Svetišta Predragocjene Krvi Kristove, čime je ispunjen zavjet Hrvatskog sabora iz 1739. godine.

1999. – UNHCR je saopštio da je, od juna, kada su okončani sukobi na Kosovu, oko 200.000 Srba i Roma napustilo tu srpsku pokrajinu, a da se na Kosovo i Metohiju vratilo 772.300 Albanaca izbjeglih tokom višemjesečnih sukoba.

2000. – Na predizbornoj konvenciji u beogradskom centru „Sava“, pred više od 3.000 građana, lideri Demokratske opozicije Srbije potpisali su dokument „Ugovor sa Srbijom“ kojim su se obavezali da će, ukoliko dođu na vlast, uspostaviti demokratsku vlast u Srbiji.

2001. – U Tokiju je poginulo 45 ljudi u jednom od najvećih požara izazvanog ekspozijom u kvartu u kome se nalaze velike kockarnice i barovi.

2004. – Čečenski pobunjenici uzeli su između 1000 i 1500 taoca, većinom djece, u školi u gradu Beslanu u Sjevernoj Osetiji tražeći puštanje pobunjenika iz zatvora u susjednoj Ingušetiji i nezavisnost Čečenije od Rusije.

Rođeni na današnji dan

1651. – Rođena Natalia Kirillovna Naryshkina, ruska carica.

1653. – Rođen Johann Pachelbel, njemački kompozitor.

1822. – Rođen Hajram Rouds Revels, američki političar i sveštenik.

1848. – Rođen Avgust Forel, švajcarski ljekar.

1873. – Rođen Dinko Šimunović, hrvatski književnik.

1875. – Rođen Edgar Rajs Barouz, američki pisac.

1877. – Rođen Fransis Vilijam Aston, engleski fizičar.

1888. – Rođen Andrija Štampar, hrvatski doktor, specijalist higijene i socijalne medicine.

1899. – Rođen Andrei Platonowitsch Platonow, ruski književnik.

1910. – Rođen Pierre Bézier, francuski matematičar.

1919. – Rođen Antun Masle, hrvatski slikar.

1923. – Rođen Rocky Marciano, američki bokser.

1928. – Rođen George Maharis, američki glumac.

1939. – Rođena Lily Tomlin, američka glumica.

1942. – Rođen Krsto A. Mažuranić, hrvatski književnik i prevoditelj.

1946. – Rođen Barry Gibb, australijski pjevač, kompozitor, producent i član grupe “Bee Gees”.

1953. – Rođen Ahmad Shah Massoud, afganistanski borac i vojskovođa.

1957. – Rođena Gloria Estefan, kubanska pjevačica.

1960. – Rođen Marko Mlinarić, hrvatski fudbaler.

1962. – Rođen Rud Gulit (hol. Ruud Gullit), holandski fudbalski reprezentativac.

1968. – Rođen Mohammed Atta, islamistički terorist.

1969. – Rođen Mladen Vulić, hrvatski glumac.

1969. – Rođen Enrik Masip, španski rukometni reprezentativac.

1970. – Rođena Ivana Vrdoljak – Vanna, hrvatska pjevačica.

1971. – Rođen Hakan Şükür, turski fudbaler.

1971. – Rođen Ricardo Antonio Chavira, američki glumac.

1977. – Rođen David Albelda, španski fudbalski reprezentativac.

1986. – Rođen Gaël Monfils, francuski teniser.

1986. – Rođen Petar Cvirn, hrvatski glumac.

1989. – Rođen Bil Kaulic (njem. Bill Kaulitz), njemački pjevač grupe Tokio Hotel.

1989. – Rođen Tom Kaulic (njem. Tom Kaulitz), njemački gitarista grupe Tokio Hotel.

Umrli na današnji dan

1159. – Umro papa Hadrijan IV, rođen kao Nikolas Brejkspir, poglavara katoličke crkve.

1557. – Umro Jacques Cartier, francuski istraživač.

1715. – Umro Luj XIV, francuski kralj.

1723. – Umro Dimitrie Cantemir, moldavski knez i rumunski naučnik i političar.

1927. – Umro Ferdo Kovačević, hrvatski slikar.

1955. – Umro Dragutin Boranić, hrvatski jezikoslovac.

1967. – Umro Ilja Grigorjevič Erenburg, ruski književnik.

1970. – Umro François Mauriac, francuski književnik.

1981. – Umro Albert Speer, njemački arhitekt i nacistički ministar naoružanja.

1982. – Umro Vladislav Gomulka, poljski komunistički lider.

2006. – Umro György Faludy, mađarski pisac, pjesnik i prevodilac.

Sveci pravoslavne crkve na današnji dan

– Sveti mučenik Andrej Stratilat.

– Prepodobni Teofan.

– Sveti mučenici Timotej, Agapije i Tekla.