Na današnji dan / 19. oktobar

Događaji na današnji dan

202. p. n. e. – Bitka kod Zame. Rimljani pod vodstvom Scipiona Afričkog porazili Kartažane pod vodstvom Hanibala kojem je to bio jedini, ali odlučujući poraz. Ovom je bitkom završen drugi Punski rat.

439. – Gejserih, kralj Vandala i Alana, osvaja Kartaginu, poslije Rima najveći grad zapadnog Mediterana. Ovaj događaj je kasnije u Vandalskoj kraljevini korišten kao početni događaj nove ere.

1453. – Francuzi ponovno zauzmu Bordeaux, čime se završava 100-godišnji rat sa Englezima.

1512. – Martin Luther postao doktor teologije.

1781. – U Yorktownu, Virginia, britanski komandant Lord Cornwallis predao se francusko-američkim snagama vođenim sa George Washingtonom završavajući američki rat za nezavisnost.

1812. – Napoleon se povukao iz Moskve.

1813. – Okončana je Bitka naroda kod Lajpciga u kojoj su ujedinjene vojske više evropskih država, predvođene Rusijom, Prusijom i Austrijom porazile Napoleona i prisilile ga da se povuče preko Rajne.

1872. – U Novom Južnom Velsu u Australiji nađen je “Holtermanov grumen”, ploča škriljca težine 235,14 kilograma, u kojoj je bilo 82,11 kilograma zlata, najveća količina koja je dosad pronađena.

1874. – Ban Ivan Mažuranić svečano otvorio moderno Sveučilište u Zagrebu.

1915. – Rusija i Italija su u Prvom svjetskom ratu objavile rat Bugarskoj, koja je, pored proglašenja neutralnosti, napala srpsku vojsku 6. oktobra i time se priključila Centralnim silama.

1918. – U Zagrebu je u Prvom svjetskom ratu Narodno veće Srba, Hrvata i Slovenaca donijelo Deklaraciju o ujedinjenju svih Južnih Slovena u jednu državu.

1932. – U Beogradu je zvanično otvoren Kolarčev narodni univerzitet, zadužbina Ilije Milosavljevića Kolarca, koji je u tu svrhu testamentom zaviještao oko 50.000 dukata. Univerzitet je otvoren predavanjem prof. dr Aleksandra Belića, a povod je bio godišnjica smrti Ilije Milosavljevića Kolarca. Prvi koncert i otvaranje Velike dvorane dogodio se 4.2.1932. Zgradu Kolarčevog univerziteta je projektovao srpski arhitekta Petar Bajalović.

1933. – Njemačka se povukla iz Lige naroda.

1935. – Liga naroda uvela ekonomske sankcije fašističkoj Italiji zbog okupacije Etiopije.

1943. – Oktriven antibiotik streptomicin.

1944. – Američka vojska zauzima Filipine.

1954. – Zaključen je anglo-egipatski sporazum o povlačenju britanskih trupa iz zone Sueckog kanala u roku od 20 mjeseci.

1957. – Savezna republika Njemačka prekinula diplomatske odnose sa SFR Jugoslavijom, zbog priznavanja Njemačke demokratske republike.

1960. – Vlada Sjedinjenih Američkih Država uvela embargo komunističkoj Kubi.

1960. – Mauritanija postaje nezavisna država.

1964. – U udesu sovjetskog aviona „Iljušin-18“, koji se srušio na Avalu, poginuli su svi putnici među kojima je bila šestočlana delegacija sovjetske armije sa maršalom Sergejem Birjuzovim na čelu. Delegacija je upućena u Beograd da bi učestvovala u proslavi 20-godišnjice oslobođenja Beograda.

1987. – Kao odmazda za iranske napade na brodove u Persijskom zalivu, Ratna mornarica Sjedinjenih Američkih Država je onesposobila tri iranske naftne platforme.

1987. – (Crni ponedeljak) Dau Džons industrijski indeks je pao 22% ili 508 bodova. Ovo se smatra krah berze.

1994. – U eksploziji bombe, koju je u gradskom autobusu u Tel Avivu aktivirao bombaš-samoubica, poginule su 22 i ranjeno više od 40 osoba.

2000. – Međunarodni sud za ratne zločine u Ruandi osudio je bivšeg premijera te zemlje Žana Kambandu na doživotni zatvor zbog genocida počinjenog 1994, kada je ubijeno oko pola miliona pripadnika plemena Tutsi i Hutu.

2001. – Najmanje 350 ljudi nastradalo je kada je prenatrpani brod, koji je prevozio iračke emigrante, na putu od Sumatre ka Australiji potonuo u blizini Jave.

2003. – Majka Tereza beatificirana od pape Ivana Pavla II.

2005. – U Bagdadu je počelo suđenje bivšem iračkom lideru Sadamu Huseinu.

2006. – Otpočelo korištenje .asia internet domene.

2007. – Skupština Republike Crne Gore usvojila novi Ustav Republike Crne Gore u kojem je službenim jezikom umjesto ijekavskog srpskog imenovan crnogorski.

Rođeni na današnji dan

1433. – Rođen Marsilio Ficino, italijanski filozof.

1582. – Rođen princ Dimitrije čija nasilna smrt 1591. godine će izazvati sedmogodišnji rat za nezavisnost Rusije.

1841. – Rođen Nikola I Petrović Njegoš, crnogorski kralj, vojskovođa i pisac srpskog porijekla.

1862. – Rođen Edhem Mulabdić, bosanskohercegovački književnik.

1864. – Rođen Ogist Limijer, francuski hemičar i industrijalac.

1882. – Rođen Umberto Boccioni, italijanski futuristički umjetnik.

1910. – Rođen Subrahmanyan Chandrasekhar, indijsko – američki fizičar i nobelovac.

1913. – Rođen Vinícius de Moraes, brazilski muzičar.

1927. – Rođen Pierre Alechinsky, belgijski slikar.

1931. – Rođen John le Carré, britanski književnik.

1932. – Rođen Robert Reed, američki glumac.

1945. – Rođen Divine, američki glumac.

1945. – Rođena Patricia Ireland, američka feministkinja.

1952. – Rođen Edward Zanki, njemački muzičar i kantautor.

1973. – Rođen Okan Buruk, turski fudbaler.

1977. – Rođen Raul Tamudo, španski fudbaler.

1979. – Rođen Branimir Bajić, bosanskohercegovački fudbaler.

1981. – Rođen Heikki Kovalainen, finski vozač Formule 1.

Umrli na današnji dan

1187. – Umro Papa Urban III.

1216. – Umro Jovan bez Zemlje (engl. John), kralj Engleske 1199-1216.

1587. – Umro Francesco I de Medici, toskanski veliki vojvoda.

1745. – Umro Jonathan Swift, engleski književnik.

1813. – Umro Józef Poniatowski, poljski general.

1842. – Umro Aleksej Kolcov, ruski pjesnik.

1875. – Umro Čarls Vitston, engleski fizičar.

1896. – Umro Šime Ljubić, hrvatski arheolog, istoričar i biograf.

1899. – Umro portugalski kralj Ludvik.

1938. – Umro Đorđe Genčić, industrijalac, vlasnik rudnika, ministar unutrašnjih poslova u vrijeme kralja Aleksandra Obrenovića, politički „vođa“ zavjere protiv kralja Aleksandra i gradonačelnik Niša.

1938. – Umro Arsen Karađorđević, sin kneza Aleksandra Karađorđevića.

1943. – Poginuo Svetozar Kosorić, narodni heroj Jugoslavije.

1952. – Umro Ernst Šteruvic, austrijski političar.

1956. – Umrla Jasna Merdan-Kolar, bivša jugoslavenska rukometašica.

1983. – Umro Maurice Bishop, grenadski političar i revolucionar.

1984. – Umro Ježi Popjeluška, poljski sveštenik.

1986. – Umro Samora Mašel, predsjednik Mozambika.

1986. – Umro Karlo Bulić, hrvatski glumac.

1999. – Umrla Natali Sarot, francuska književnica.

2003. – Umro Alija Izetbegović, bosanskohercegovački političar i državnik.

2010. – Umro Tom Bosley, američki glumac.

2016. – Umrla Milka Canić, srpski lektor i supervizor (stručni konsultant) popularnog srpskog kviza TV Slagalica.

Sveci pravoslavne crkve na današnji dan

– Sveti apostol Toma – Tomindan.

– Prepodobni novomučenik Makarije.