Pravosnažno odbijen zahtjev za rehablitaciju Milana Nedića
BEOGRAD – Apelacioni sud u Beogradu pravosnažno je odlučio da srpski premijer za vrijeme okupacije u Drugom svjetskom ratu Milan Nedić ne može da bude rehabilitovan, tako da on ostaje “ratni zločinac”, a njegovim nasljednicima neće moći da bude vraćena konfiskovana imovina.
Ovom odlukom Apelacioni sud je kao neosnovanu odbio žalbu punomoćnika Nedićevih potomaka i potvrdio prvostepeno rješenje Višeg suda u Beogradu iz jula prošle godine kom je odbijen zahtjev za rehabilitaciju Milana Nedića.
Prvostepenim rješenjem Višeg suda od 11. jula 2018. godine kao neosnovan je odbijen zahtjev predlagača za rehabilitaciju pokojnog Nedića.
Krajem avgusta žalbu na ovo rješenje podnio je punomoćnik podnosilaca zahtjeva za rehabilitaciju, advokat Zoran Živanović.
Viši sud u Beogradu je odbio zahtjev za rehabilitaciju kojim je traženo da se poništi Uredba Vlade FNRJ, kojom je Milan Nedić proglašen za narodnog neprijatelja i na osnovu koje su mu oduzeta građanska i imovinska prava.
Apelaiconi sud u detaljnom obrazloženju odluke, koja je objavljena njegovom sajtu, naveo je da je prvostepeni sud pravilno zaključio da se nisu stekli uslovi za rehabilitaciju Milana Nedića – predsjednika Vlade, koju je postavio okupator Srbije, nakon kapitulacije Kraljevine Jugoslavije i njenog raspada koje je uslijedilo usljed neprijateljskog napada Njemačke oružanom silom, a u međunarodnim okvirima priznatu Vladu okupator je nagnao u izgnanstvo zajedno sa vladajućim monarhom.
“Dakle, lice čija se rehabilitacija traži je od strane okupatora postavljena za predsednika Vlade koja je za vreme manadata pomagala okupatoru, ne samo u eksploataciji dobara države i radne snage, već u progonu svih onih građana Srbije koji se nisu svrstavali na stranu okupatora ili nisu delili njegova politička ili ideološka ubeđenja ili se nisu pridržavali okupacionih propisa, a o čemu svedoči niz dokumenata”, podseća Apelacioni sud.
Napominjući da je Nedić lišen slobode od strane Treće američke armije, Apelacioni sud naglašava da “ne može biti govora da je lišenje slobode Milana Nedića izvršeno iz politickih ili ideoloških razloga”.
Predlagači rehabilitacije su zahtjevom tražili da se utvrdi da je general Nedić lišen slobode bez sudske ili administrativne odluke kao žrtva progona iz političkih i ideoloških razloga, kao i da je ništavo rješenje Trećeg narodnog sreskog suda za grad Beograd od 31. januara 1946. godine o konfiskaciji imovine generala Milana Nedića od dana donošenja i da su ništave sve njegove pravne posljedice.
U odluci Apelacionog suda se navodi da je u toku postupka za rehabilitaciju između ostalog, utvrđeno da je Nedić rođen u Grockoj, da je bio oženjen i da je imao petoro djece, ali da mu je sin sa suprugom i kćerkom poginuo na željeznickoj stanici u Smederevu 1941. godine.
Vojnu službu je obavljao učestvovajuci u Srpsko – Turskom ratu 1912 godine, Srpko – Bugarskom ratu 1913 i Prvom svjetskom ratu. U martu 1935. godine imenovan je u Vojni savjet.
Pred samo izbijanje rata Nedić je ušao kao ministar u Vladu Cvetković – Maček. Nakon kapitulacije general Nedić nije sproveden u zarobljeništvo već je bio u kućnom pritvoru u Beogradu.
U drugoj polovini avgusta 1941. godine, sud konstatuje da je Nedić prihvatio ponudu da stane na čelo Vlade Srbije, čije mu je zadatke detaljno obrazložio okupator prilikom postavljenja za predsjednika Vlade.
U potvrđenoj odluci suda, navodi se da su se Nijemci odlučili za Nedića jer su “agenti Gestapoa pronašli ”originalni memorandum” koji je 1. novembra 1940. godine Nedić uputio knezu Pavlu zastupajući opravdanost prijateljstva i saradnju sa Njemačkom”.
U toku svog rada Nedić je, kao predsjednik Vlade, a od 1943. godine i kao ministar unutrašnjih poslova i predsjednik Vlade, istovremeno donosio brojne uredbe, naredbe i proglase čiji je cilj bio podrška okupatorskom režimu, sprečavanje i kažnjavanje svih onih koji su ustali u borbu protiv okupacionih vlasti.
Držao je govore u kojima je, kako piše u presudi, veličao Njemačku, Hitlera, tražeći za Srbiju mjesto u novom poretku na čelu sa Hitlerom, pozivao stanovništvo na poslušnost okupatoru, na odustanak od svake borbe protiv okupatora, navodi se u sudskoj odluci.
Čvrsto je bio opredijeljen za borbu protiv komunista i svih onih koji nisu bili njegove pristalice, bilo da se radi o pripadnicima Narodnog oslobodilačkog pokreta ili zagovornicima neke druge ideologije sa kojom se on nije slagao, smatrajući ih svojim protivnicima, zaključio je sud i dodao da je Nedić sarađivao sa okupatorom na svim poljima svog rada.
Sud podsjeća i da je za vrijeme njegovog rada, okupator masovno strijeljao civilno stanovništvo i povećavao ekonomske eksploatacije Srbije.
General Milan Nedic je bio predsjednik Vlade do 4. oktobra 1944. godine, kada je dobrovoljno napustio Beograd u pratnji šefa državne bezbjednosti i predstavnika Nijemaca koji su mu dali pratnju i borbeno vozilo kao obezbjeđenje.
Prvo je boravio u Beču, a potom sa dijelom Vlade se preselio u tadašnju Njemačku, Kicbil – Tirol. U Kicbilu je održao nekoliko sjednica svoje Vlade nadajući se da će Srbija još uvijek pronaći mjesto u okviru Njemačke.
Kretao se slobodno sve do dolaska Treće američke armije koja je hotel u kome je živio izabrala za svoj boravak. Milan Nedić je uhapšen od strane Treće američke armije 6. jula 1945. godine u Kicbilu a interniran je za Srbiju 5. januara 1946. godine.
Kraljevska Vlada u izbeglištvu u Londonu, u decembru 1941. godine, lišila ga je čina generala i proglasila ga saradnikom okupatora, kao i saveznici koji su ga takođe kvalifikovali kao saradnika okupatora i izručili Jugoslovenskim vlastima.
U odsustvu Milana Nedića, Državna komisija za utvrđenje zločina okupatora i njihovih pomagača ga je proglasila ratnim zločincem.
Zemaljaska komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača donijela je 5. jula 1945. godine odluku za zločin čija je žrtva Leontina Kraus koja je odvedena na logor u Banjici o čijoj se sudbini od tada ne zna ništa.
Rješenjem Narodnog Sreskog suda za treći reon grada Beograda od 31. januara 1946. godine Milanu Nediću konfiskovana je i u svojinu Federativne narodne Republike Jugoslavije preneta pokretna i nepokretna imovina.
Po izručenju jugoslovenskim vlastima protiv Milana Nedića vođen je istražni postupak, na okolnost postupanja i djelovanja odnosno vršenja funkcije predsjednika Vlade u vrijeme okupacije Srbije.
Milan Nedić je preminuo 4. februara 1946. godine izvršivši samoubistvo. Protiv njega nije vođen sudski postupak, tako da nije donijeta ni sudska odluka kojom bi bio osuđen i lišen života, slobode ili nekih drugih prava od 6. aprila 1941. godine do dana stupanja na snagu Zakona o rehabilitaciji, piše u presudi.
Prema stavu Apelacionog suda, suprotno žalbenim navodima podnosilaca zahtjeva za rehabilitaciju, “odluka prvostepenog suda je pravilna”.
Zadatak prvostepenog suda je bio da utvrdi da li je lice čija se rehabilitacija traži, usljed političkih ili ideoloških razloga bilo lišeno slobode, a potom da li je iz tih razloga lišeno i drugih prava, te da li su se stekli uslovi za utvrđenje ništavosti sudskih ili administrativnih odluka, a cija ništavost je posljedica rehabilitacije lica, naveo je Apelacioni sud.
Pored gore navedenih zaključaka ovog suda, dodaje se da se saslušanje Milana Nedića, nakon njegove internacije jugoslovenskim vlastima, sve do izvršenog samoubistva ne može smatrati da je učinjeno iz političkih ili ideoloških razloga.
Ovo stoga, jer je kako ocjenjuje sud, “cilj ovog saslušanja bio da mu se omogući odbrana radi utvrđivanja njegove nevinosti ili krivica za zločine koji su mu bili stavljeni na teret u vezi sa obavljanjem funkcije predsednika Vlade”.
“Činjenica da je delu stanovništva pomagao u ratnim uslovima i mnoge spasao od smrti ne može biti jedina, dovoljna i presudna za drugacije presuđenje imajući u vidu ostale aktivnosti Milana Nedića tokom trajanja mandata predsednika Vlade, koju je postavio okupator, i tokom vršenja funkcije ministra unutrašnjih poslova”, navodi se u obrazloženju odluke.
Kada je u pitanju rješenje o konfiskaciji imovine, Apelacioni sud smatra da su neosnovani žalbeni navodi i da je to rješenje donijeto u skladu sa Zakonom o konfiskaciji i Uredbom o Vojnim sudovima i ustrojstvu i nadležnosti Vojnih sudova.
Apelaconi sud je takođe zaključio da su žalbeni navodi da se državna Komisija za utvrđenje zločina okupatora i njihovih pomagača nije pozivala u svojim odlukama ni na jedan propis bez uticaja na drugačiju odluku suda.
“Ta Komisija nije organ koji je donosio odluke u krivičnoj ili drugoj odgovornosti, već je imala zadatak da pribavi dokaze povodom delovanja određenih lica, što je bio preduslov za sprovođenje krivičnog postupka, odnosno odluke komisije su organima tužilaštva služile kao osnov za otvaranje istrage i nisu prejudicirale odluku”, naveo je sud.
Zbog toga, zadatak prvostepenog suda u postupku rehabilitacije nije ocjena pravilnosti i zakonitosti donijetih odluka koje se odnose na lice čija se rehabilitacija traži, navodi se u obrazloženju odluke Apelacionog suda.
Postupak po zahtjevu za rehabilitaciju izazvao je negodovanja u javnosti, budući da jedan deo građana smatra da je Nedić zločinac i da sud treba da odbije rehabilitaciju.
